24 ตุลาคม 2568 น.ส.อิสราวรรณ อยู่ป้อม นักโบราณคดีชำนาญการ กองโบราณคดี กรมศิลปากร โพสต์ข้อความผ่านทางเฟซบุ๊ก ระบุถึงข้อมูลการค้นพบทางโบราณคดี รายละเอียดระบุว่า ป้อมเมืองธน หลักฐานที่ค้นพบใหม่ ใต้สะพานอรุณอมรินทร์  สืบเนื่องโพสต์วันก่อนนะคะ ตกใจไม่น้อยที่หลายคนให้ความสนใจ เลยมาขอเล่าแบบดีๆ จริงจัง สักเล็กน้อย ในฐานะผู้ควบคุมงานขุดค้นโบราณคดีของกรมศิลปากร คำเตือนที่ 1 เนื่องจากเป็นพื้นที่ก่อสร้างสถานีรถไฟฟ้าใต้ดินสายสีส้ม สถานีศิริราช เครื่องจักรใหญ่วิ่งวุ่นวายอยู่เต็มพื้นที่ เพื่อความปลอดภัยนะคะ อย่าเข้าไป รออัพเดทข้อมูลอีกทีนะคะ  และที่หลายๆ คนเคยได้ยินข่าว เกี่ยวกับโครงกระดูกที่ถูกพบในบริเวณงานก่อสร้างนี้นะคะ ตอนนี้เอาขึ้นหมดแล้ว จบที่ 304 โครง นะคะ

ภายหลังที่นำโครงกระดูกขึ้น และทำการขุดค้นต่อ ในตอนนี้เรายังยืนยันคำเดิมนะคะ ว่าโครงกระดูกเหล่านี้ถูกฝังในพื้นที่ที่ครั้งหนึ่งเคยเป็นป่าช้าของวัดอมรินทราราม ก่อนสร้างสถานีรถไฟทับในสมัย ร.5 เน้นนะคะ สถานีรถไฟทับตั้งแต่สมัย ร.5 ไม่ต้องคาดเดาว่าศพสมัยประท้วง สมัยปฏิวัติใดๆ นะคะ

เก่ากว่านั้นไหม คิดว่าไม่ค่ะ

นอกเหนือจากหลักฐานเหรียญสมัย ร.4-5 ที่พบร่วมกับศพ และ เคยพูดถึงประเด็นนี้ในงานเสวนามาบ้างแล้ว

ระดับชั้นดินที่ฝังค่อนข้างขาดจากหลักฐานป้อมที่เราเพิ่งขุดพบนะคะ ป้อมจะลึกกว่า ไม่ได้ถูกรบกวนจากการฝังศพด้านบนเลย (แต่เจอชิ้นส่วนกระดูกช้างแทน) มีร่องรอยถูกรบกวนจากการสร้างสะพานอรุณอัมรินทร์ ค่อนข้างชัดเลยค่ะ แต่ไม่ได้ถ่ายรูปในมุมที่เห็นชัดๆให้ดู ไว้จะมาเพิ่มเติมนะคะ

จากรูปร่างสิ่งก่อสร้างที่พบ สันนิษฐานว่าเป็น ป้อมมุมเมืองทิศตะวันตก ลักษณะเป็นส่วนฐานของป้อมหัวลูกศร ก่ออิฐ มีระบบเข็มไม้ พบร่องรอยเศษปูนในชั้นดิน

ตอนนี้อยู่ระหว่างตรวจกันอยู่ว่า จะเก่าไปถึงอยุธยาหรือไม่ หรือใช้ต่อเนื่องจากอยุธยา หรือสร้างใหม่สมัยธนบุรี

เพราะอย่างที่ทราบกันว่า พระเจ้าตากสิน ท่านได้เลือกตั้งกรุงธน ที่เมืองบางกอก อันเป็นเมืองด่านแต่เดิม (ขนอนบางกอก) ตั้งแต่สมัยอยุธยา

หลักฐานภาพถ่ายคงหาไม่ได้ แต่จากแผนที่เก่าๆ สมัยอยุธยา เช่นของลาลูแบร์ แผนที่ที่นำเสนอการสร้างป้อมดาวที่เมืองบางกอกของเดอ ลา มาร์ หรือ แม้แต่แผนที่เหตุการณ์ตอนขับไล่ฝรั่งเศสช่วงสมัยพระเพทราชา หลังการสวรรคตของพระนารายณ์ ก็ปรากฏรูปผังเมืองบางกอก ที่แสดงให้เห็นป้อมหัวลูกศร

จริงๆ แล้ว เราพบร่องรอยแนวอิฐที่สันนิษฐานว่าเป็นป้อมหัวลูกศร 2 ชุด ซึ่งอาจจะ 2 ช่วงสมัย ซึ่งชุดแรกนั้นพบเป็นช่วงๆ ไม่สมบูรณ์ มีทางเดินรอบ เมื่อทำการเก็บข้อมูลเสร็จได้ทำการเคลื่อนย้ายหลักฐานออก และขุดค้นต่อ มาพบชุดที่ 2 ที่อยู่ด้านใน อันนี้สมบูรณ์กว่ามาก รอตรวจสอบข้อมูลต่อไปนะคะ ยังขุดไม่เสร็จดี