10 กรกฎาคม 2568 เฟซบุ๊ก สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ เปิดเผยว่า พบพืชหายากที่หายเงียบจากบันทึกโลกนานถึง 113 ปี กลับมาปรากฏอีกครั้งบนผืนแผ่นดินไทย รายละเอียดระบุว่า "Heterostemma brownie Hayata โผล่กลับมาอย่างสง่างาม ท่ามกลางพรมมอสเขียวขจีกลางผืนป่าดิบใน จ.เชียงราย นี่คือการปรากฏตัวอีกครั้งในรอบกว่าศตวรรษ เผยแพร่ที่นี่ครั้งแรกบนโลกโซเชียลของไทย

พืชชนิดนี้เคยมีรายงานเพียงในไต้หวัน จีน และ เวียดนาม เมื่อราว พ.ศ. 2449 (1906) ก่อนจะเงียบหายจากบันทึกของโลกพฤกษศาสตร์ไปนานนับร้อยปี จนกระทั่งใน พ.ศ.2562 ทีมนักอนุกรมวิธานพืชจากองค์การสวนพฤกษศาสตร์ (BGO) ได้ค้นพบอีกครั้งในพื้นที่ป่าดิบของเชียงราย และมีการตีพิมพ์รายงานอย่างเป็นทางการในปีถัดมา (พ.ศ.2563)

ลักษณะเด่นที่สะกดสายตา มีดังนี้ เป็นไม้เลื้อยเนื้ออ่อน มีน้ำยางสีขาว / ใบเรียงตรงข้าม แผ่นใบรูปไข่ถึงรูปรี / ดอกสีเหลืองสด มีกลีบดอก 5 แฉกคล้ายดาว / บริเวณกลีบดอกมีจุดประสีแดงทั่วแผ่นกลีบ / กลางดอกโดดเด่นด้วยกระบังรอบสีแดงเข้ม 5 แฉก รูปทรงคล้ายดาวทะเลที่นิ่งสงบใต้ผืนทะเลลึก

จัดอยู่ในวงศ์ Apocynaceae (วงศ์ดอกรัก) สถานภาพการอนุรักษ์ ยังไม่ถูกจัดอันดับอย่างเป็นทางการ แหล่งที่พบในธรรมชาติ เฉพาะป่าดิบของจังหวัดเชียงราย ที่ความสูงประมาณ 500 เมตร จากระดับทะเล ช่วงออกดอก คือ ฤดูฝน (เดือนมิถุนายนถึงกรกฎาคม) พบในไต้หวัน จีน เวียดนาม ไทย และลาว ซึ่งมีจำนวนน้อยมาก

ข้อมูลโดย : ดร.วรนาถ ธรรมรงค์ [W. Thammarong]

นักอนุกรมวิธานพืช สำนักวิจัยและอนุรักษ์ องค์การสวนพฤกษศาสตร์

ภาพถ่ายโดย : Dr. Michele Rodda

อ้างอิง : Thammarong, W., Rakarcha, S. & Rodda, M. 2020. Heterostemma brownii (Apocynaceae), a new record for Laos and Thailand. Thai Forest Bulletin (Botany) 48(2): 114–117

ทั้งนี้ ทางสวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ ยังได้เชิญชวนร่วมตั้ง "ชื่อไทย" ให้พืชหายากนี้ ซึ่งก็มีผู้เข้าไปคอมเมนต์กันเป็นจำนวนมาก