สำนักข่าวซินหัวรายงานจากเมืองเซี่ยงไฮ้ ประเทศจีน เมื่อวันที่ 2 ก.ย. ว่า ผลการศึกษาซึ่งได้รับการเผยแพร่ในวารสาร “ไซแอนซ์” (Science) เมื่อวันศุกร์ (1 ก.ย.) รายงานว่า ประชากรบรรพบุรุษของมนุษย์สูญพันธุ์ไปในช่วงแรกของเหตุการณ์ “ปรากฏการณ์คอขวด” (bottleneck) ประมาณร้อยละ 98.7 และเหลือประชากรสืบพันธุ์ได้เพียง 1,280 คนเท่านั้น ซึ่งมากพอจะรักษาประชากรไว้ได้ราว 117,000 ปี

คณะนักวิทยาศาสตร์จากจีน อิตาลี และสหรัฐ ร่วมกันพัฒนาวิธีการศึกษาข้อมูลทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิต หรือจีโนม แบบใหม่ที่มีชื่อว่าฟิตโคล (FitCoal) ซึ่งสามารถอนุมานขนาดประชากรในอดีต และใช้แบบจำลองวิเคราะห์ลำดับจีโนมของประชากร 3,154 คน จากประชากรเชื้อสายแอฟริกันและที่ไม่ใช่เชื้อสายแอฟริกัน

ผลการศึกษาบ่งชี้ว่า บรรพบุรุษของมนุษย์ยุคแรก ต้องเผชิญปรากฏการณ์คอขวดอันยืดเยื้อและรุนแรง ซึ่งอาจลดความหลากหลายทางพันธุกรรมของมนุษย์ยุคใหม่ลง เกือบร้อยละ 66 และปรากฏการณ์คอขวดยังเชื่อมโยงกับการรวมร่างของโครโมโซมต้นกำเนิด 2 แท่ง ซึ่งในปัจจุบันเรียกว่าโครโมโซม 2 ชุด (chromosome 2) ในประชากรมนุษย์ที่หลงเหลืออยู่

การลดลงของจำนวนประชากรเกิดขึ้นพร้อมกับ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่เปลี่ยนผันเข้าสู่ยุคน้ำแข็งระยะยาว อุณหภูมิพื้นผิวทะเลลดลง และแนวโน้มเกิดภาวะแห้งแล้งเป็นเวลานาน ในทวีปแอฟริกาและภูมิภาคยูเรเซีย การศึกษานี้ช่วยอธิบายถึงการสูญเสียหลักฐานซากฟอสซิลของทวีปแอฟริกา และภูมิภาคยูเรเชียในยุคหินช่วงแรก

นอกจากนั้น การต่อสู้ดิ้นรนของบรรพบุรุษช่วงระหว่าง 930,000-813,000 ปีก่อน เกิดขึ้นในช่วงเวลาที่บรรดานักวิทยาศาสตร์หลายคนคิดว่า บรรพบุรุษร่วมกลุ่มสุดท้าย ของมนุษย์โฮโมเซเปียนส์ยุคใหม่ และเครือญาติของโฮโมเซเปียนส์ ได้แก่ มนุษย์นีแอนเดอร์ทัล และมนุษย์เดนิโซวาน ยังมีชีวิตอยู่

นายพาน อี้ซวน ผู้เขียนอาวุโสของรายงานการศึกษาฉบับดังกล่าว จากมหาวิทยาลัยครูหัวตง กล่าวว่า การค้นพบครั้งนี้เป็นการเปิดมิติใหม่ในด้านวิวัฒนาการของมนุษย์ เพราะนำไปสู่การตั้งคำถามมากมาย เช่น สถานที่แห่งหนใดซึ่งมนุษย์กลุ่มนี้เคยอาศัยอยู่ พวกเขาเอาชนะการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอันเลวร้ายได้อย่างไร ตลอดจนการคัดเลือกตามธรรมชาติ (natural selection) ช่วงปรากฏการณ์คอขวดได้เร่งวิวัฒนาการของสมองมนุษย์หรือไม่

นอกจากนั้น คณะนักวิจัยเสนอว่า การรู้จักใช้ประโยชน์จากไฟ และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศให้เอื้อต่อการใช้ชีวิตของมนุษย์มากขึ้น อาจมีส่วนส่งผลให้จำนวนประชากรเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ในเวลาต่อมา